Günlük Yaşantı, Ne Var Ne Yok – 2

Dünden devam…

Düzen, Nizam, Nezaket Var: Bir yıl içinde toplam 7 kez ülke içi, şehirlerarası uçak yolculuğu yaptım (ülke dışına çıkmam halen yasak). Gidiş-dönüş diye düşünürseniz 14 kez anlamına geliyor. Bu yolculuklarım tamamında uçağa binerken herkes koltuk numarasına göre arka arkaya sıraya giriyor ve uçaktan inerken de tüm koltuklar sırasıyla yani gerçekten bildiginiz 1-2-3-4-5 … sırasıyla uçaktan iniyorlar, yani öyle yanınızdakinin sizin önünüze atlaması hele hele de arkanızdaki birisinin sizin önünüze geçmeye çalışması gibi bir ihtimal yok, ondört seyahatimin hepsinde üşenmeyip özellikle izledim, yani dedim ki mutlaka bir seferde de görürüm herhalde acelesi olan, tuvaleti gelmiş falan birisi vardır arkalardan öne doğru geçmeye çalışan ama nafile hiç bir şekilde böyle birşeye rastlamadım.

Kadına şiddet yok: Gene büyük şehirleri biraz istisna tutarak söyleyeceğim (oralarda biraz daha fazla olduğu için), ama yaşadığım yerde son 50 yıldır sokakta veya kamusal bir alanda herhangi bir kadına şiddet vakası olmamış. Kadınlar, şayet evdeki kocası veya sevgilisi en ufak bir sözlü veya fiziki taşkınlıkta bulunursa bile 911’i arayıp polis çağırabiliyor ve polis çok kısa sürede geliyormuş. Elbette, Amerikada da kadınlar öldürülüyor ya da tecavüze uğrayabiliyor, ama bunun oranı veya sıklığı bu ülkenin büyüklüğüne ve gene benim güzel ülkeme göre bir hayli az gibi duruyor.

Kişisel Alan (Personal Space) var: Bunu buraya geldiğim ilk haftalarda öğrenmiştim. Mesela bir mağazanın koridorundasınız ve başka birisi de oradan geçmek istiyor, öncelikle “excuse me” (afedersiniz, müsadenizle gibi birşey) diyerek ve size mümkün olan en uzak mesafeden geçiyor, ya da bir önceki yazıda anlattığım gibi kasada veya herhangi bir sırada beklerken önünüzdekiyle aranıza mutlaka bir mesafe koymanız gerekiyor. Öyle insanların burnunun dibine girmek yok. Kazara birisine çok yaklaşırsanız, korkuyor ve o sizden hızla uzaklaşıyor çünkü o kadar yaklaşınca bir şey yapabilirisiniz, zarar verebilirsiniz anlamına geliyor onlar için.

En önemlisi de ne biliyor musunuz: burada rahatlık var, özgürlük var, yargılamama var. Kimse sizi giydiğiniz kıyafetten ötürü, söylediğiniz birşeyden ötürü ya da ettiğiniz dansla ilgili vs hiç bir şekilde yargılamıyor.

Evet pek çok güzel şey var burada ama isteer inanın ister inanmayın burya ilk geldiğimde yani bir yıl önce tanıdığım hiç bir Amerikalı “Whats app” ı bilmiyordu ve kullanmıyordu, üstelik Silikon Vadisi buraya bir buçuk saat☺ Burada pek çok tanıdığıma ben bahsettim ve başlattım whats app kullanmalarını, neyse o kadar da olsun. Gerçi bazı insanlar da her türlü digital ve/veya sosyal medya kullanımını kısıtlamaya çalıştıkları için de whats app’ı kullanmaktan kaçınıyordu. Giderek daha çok hak veriyorum böyle düşünen ve bunu uygulayabilenlere.

Pınar Aydemir Başaran

Günlük Yaşantı, Ne Var Ne Yok – 1

İnsanın hangi yaşta olursa olsun alıştığı çevreden, düzenden ve konfor alanından çıkıp bambaşka dinamiklerle yaşamaya başlamasının inanılmaz büyük faydaları olduğunu düşünüyorum. Buradaki bir yılımı tamamladım. İlk geldiğimde ve hatta halen de günlük yaşantı içinde pek çok şeyi gözlemliyorum. Bakın neler tesbit ettim.

Kıyafetin Hiçbir Önemi Yok: Üzerinizde 1000 dolarlık bir gucci elbise de olsa, 100 dolarlık bir kıyafet de olsa hatta 10 dolarlık bir kıyafet, hiç kimsenin size bakışında, davranışında ve hitabında hiçbir farklılık yok.Yani “gösteriş” yok, öyle “ye kürküm ye” gibi bir durum yok burada. Herkes daha çok insanlara nasıl davrandığınıza, nasıl konuştuğunuza, ne kadar nazik ve saygılı olduğunuza bakıyor. Los Angeles, New York gibi şehirlerde ünlülerin (celebrity’lerin) yaşadığı yerlerde giyime kuşama mutlaka biraz daha önem veriliyor, farklı bakılıyor olabilir. Ama inanın onun dışındaki pek çok yerde, ne giydiğinizin pek bir önemi yok. Herkes en sıradan, en rahat kıyafetleriyle geziyor. Hele bir de yılın neredeyse 7 ayının yaz olduğu bir yerde hava ısınır ısınmaz herkesin üstünde bir şort, bir tişört ve bir terlik var. Yakın zamanda sosyal medyada çokca yer alan Facebook’un kurucusu Mark Zuckerberg ve Microsoft’un kurucularından Bill Gates’in birlikte yer aldığı ufak kare fotoğraftaki yorumu hatırlarsanız fazla söze gerek yok zaten. Hatırlatma için oradaki görüntüde her ikisi de son derece sade kıyafetler içinde ve yorum olarak da “Aynı karede 138 milyar ama ne Gucci kemer, ne Armani takım elbise, ne Rolex saat, ne son moda bir kıyafet ne de herhangi bir mücevher…” ifadeleri yer alıyor. Gerçekten Kaliforniya tam da böyle bir yer, üstelik dünyanın en zengin fikirlerininin, şirketlerinin ve girişimcilerinin yaşadığı Silikon Vadisi burada.

Acele yok: İnsanlar rahat, mağazalarda marketlerde vs pek çok yerde herkes son derece sakin bir şekilde alışverişini veya işini yapıyor, kasada bir ödeme yapılması 15 dakika sürebiliyor mesela. Bir keresinde kızımla birlikte burada outlet mağazalardan birisinden birşeyler aldık ve sırada önümüzdeki hanımın ödeme yapmasını bekliyoruz. Müşteri ve kasiyer önce sohbet ettiler, sonra müşteri bir soru sorunca kasiyer kataloğu açıp gösterdi ve üzerinde konuşmaya başladılar. Biz birer sabırsız Türk insanı olarak arkada içimizden de olsa “ hadi kardeşim biraz çabuk ol” diye söylenip, kızımla birbirimize bakıp tırnaklarımızı yemeye başladık. Sonuçta 15 dakika bekleyip sonra ödememizi yaptık ve bu durum burada epey normal.

Trafik stresi ve terörü yok: Hem şehir içinde hem şehirler arası otoyollarda herkes ya da büyük çoğunluk diyelim, istisnalar her zaman olabiliyor tabi, kurallara uygun, normal ve olması gerektiği gibi düzgün şekilde araba kullanıyor. “DUI” diye birşey var burada, “Driving Under Influence” yani içki veya hehangi bir madde tesiri altında araba kullanmak anlamına geliyor ki hem para cezası, hem hapis cezası hem de ehliyetin belli bir süre askıya alınması cezalarının hepsi birlikte uygulanıyor yaptırım olarak. Elbette çok büyük bir ülke burası ve burada da trafik kazası oluyor, ama ülkenin büyüklüğüne kıyasla ve benim ülkeme kıyasla trafik kazalarının oranı veya sıklığı çok daha az kalıyor.

Çöp yok, pislik yok: Her evin kendisine ait 3 adet kocaman kapaklı çöp atma kovası var. Bunlardan birisi bahçe atıkları için (yeşil renkli), birisi ev günlük çöp atıkları için (gri renkli) ve üçüncüsü de dönüşüme gidecek plastik ve camlar için (mavi renkli) kullanılıyor. Her mahallenin haftalık bir çöp toplama günü var. Bir gece öncesinde herkes çöpünü evinin önüne kaldırımda belirlenmiş yere koyuyor ve ertesi sabah çok erken saatlerde belediyenin çöp kamyonları bunları boşaltıyor. Sonrasında herkes kendi çöp kovalarını kendi evinin bahçesine alıyor tekrar. Ortalıkta tek bir çöp görmek mümkün değil.

Pınar Aydemir Başaran

Trafik, Yayalar, Korna Sesi

Bu başlığa pek çok çey daha eklenebilir. Bu yazıda da biraz buradaki iyi ve gelişmiş şeylerden bahsedeyim artık. Şu anda bir seneyi aşkındır buradayım. Toplasanız 4-5 kere korna sesi duymuş olabilirim, bunun da yarısı San Fransisco’da yani büyük bir metropol’de, benim oturdugum şehirde değil. Gürültü kirililiği, görüntü kirliliği, hava kirliliği (yangın zamanları hariç) gibi bir durum yok burada. Görüntü kirlliliği yok çünkü burada küçük şehirlerde 3-4 katı geçen herhangi bir bina yok, onlar bile çok nadir. Her daim açık bir gökyüzüne bakabilirsiniz. Memleket büyük bir alana yayılmış, düşünsenize batısı ile doğusu arası uçakla 6 saat sürüyor ve arada 3 saat zaman farkı var. Hal böyle olunca heryer yeşil, herşey yaygın düzende. New Yok, Los Angeles, SanFransisco gibi büyük şehirler haricinde gökdelen göremezsiniz. İkincil derecede büyük şehirlerde de yüksek katlı bina görürsünüz ama öyle gökdelen kıvamında değil.

Trafikte yayaysanız kralsınız. Öyle bize öğretildiği gibi önce sağa, sonra sola sonra tekrar sağa bakmanıza gerek yok (gene büyük şehirler hariç bu durumdan, oralarda durum biraz daha farklı). Yani bizim buralarda yayaysanız rahatça, koşturmadan karşıya geçersiniz, kaldırıma adım attığınızda etraftaki tüm arabalar durmak zorunda. Dalgınlıkla filan durmazsanız birileri şikayet edebilir. Bu durum özellikle çocuklar, yaşlılar ve gözleri cep telefonunda yürüyen ergenler için harika bir şey. Türk ehliyetim uluslararası olsa da burada Kaliforniya’da yaşayıp araba kullanacaksanız gene de hem yazılı hem de sürücü sınavına girmek gerekiyor yasal olarak, ben de öyle yaptım. Epey ciddi sınav yapıyorlar, 25 senedir araba kullanıyorum ama yazılıyı üstelik de rehber kitapçığı okuduktan sonra bile ancak alt sınırın az üstünde alarak geçtim. Tabi ki hız sınırları, otoyol kuralları, şehir içi kuralları vs. oldukça sıkı düzenlemelere tabi. Böylece yeni şeyler öğrenerek beynimdeki nörotransmitterlara iyilik yapıyorum.

Yukarıda yazdıklarım ve daha önceki yazılarımdan birinde değindiğim kocaman yeşil parklar, sakin ve huzurlu yaşantı tüm bunlar yakın zamana kadar İstanbul’da yaşarken heryere ve herşeye koşturma halindeyken, trafik ve yetişme stresi varken ne çok özlemini duyduğum şeylerdi. Şimdi ise bunca rahatlık ve huzur birazcık yüksek doz gibi gelmeye başladı. Hani bu insanoğlu biraz nankör galiba ya da rahat mı batıyor acaba durumu var bende. Henüz burada çalışma iznim olmadığı için, burada gönüllü olarak mentorluk yapmak ve Türkiye ile devam eden birkaç koçluk çalışmam dışında birşey yapamadığım için bu sakin hayat durumu bana uymuyor. Bir de tanıyorum kendimi, hareketi, kalabalığı, ruhu olan yerleri seviyorum. Öbür aleme göç edince yeteri kadar dinleneceğiz nasılsa. Bu hayatta o kadar fazla da huzura ve durağanlığa gerek yok sanki.
Elbette dengeli bir şekilde huzuru da yaşamak lazım. Lakin vakit varken, hayatı da son damlasına kadar hem çalışarak, hem gezerek, hem kendi kapasitemize göre yapılabilecek her türlü faydalı işi yaparak geçirmek gerektiğine inanıyorum. Şu aralar bunun üzerinde düşünüyorum, araştırıyorum, okuyorum. Aslında insanın gerçek yaratıcılığı ve potansiyeli böyle sessiz, sakin dönemlerde daha fazla ortaya çıkarmış, bakalım ben de dört gözle bekliyorum, neler çıkacak diye…

Pınar Aydemir Başaran

Başvuru Süreçleri ve Sabır

Hiç çok sabırlı bir insan olduğunuzu düşüdünüz mü? Burada yaşadığım ve geçirdiğim pek çok süreç bana eskisinden daha da sabırlı olmayı öğretiyor ki ben kendimi sabırlı bir insan zannerdim. 2018 yılı Kasım ayında tüm izin başvurularımı yaptık. Bu yazıyı yazdığım 2019 yılı Eylül ayında halen oturma, çalışma, seyahat izinlerim gelmedi. Sebep ne bilmiyorum, sadece spekülasyon yapıyoruz. Yok efendim burası Kaliforniya, en fazla talep olan eyalet, tüm Meksikalılar burada, çok fazla başvuru var, kurunun yanında yaş da yanar, senin kalifikasyonlarının bir önemi yok, sen de herhangi bir başvurusun onlar için; yok efendim Türkiye onlar için ortadoğu ülkesi elbette Avrupa ülkesi gibi davranmıyorlar (çünkü Arnavutluktan gelip Amerikalı bir arkadaşımızla evlenen sevgili eşine 5 ay içinde mülakat tarihi verildi). Ya da uygulamalar, yasalar her an değişiyor, aslında sistemi iyileştirmeye çalışıyorlar vs. vs.

Anlayacağınız şu an benim de içinden geçtiğim oturma, çalışma, seyahat izinleri almak vs. gibi herhangi bir başvuru süreci aylar ve hatta yıllar sürebiliyor. 1998-2014 yılları arası avukatlık yaptım, yabancılarla çalışırdık ve Türkiye’deki yatırımları veya kontratlarıyla ilgili başvuruları ve izin süreçlerini de yürütürdük. Süreçte biraz uzama olduğunda, ekstra bir belge istendiğinde müvekkillerimiz “vay efendim ne oluyor, ne kadar uzadı ve daha da ötesi pek çok eleştiri veya sorgu yağdırıp, sistemin ne kadar kötü veya gelişmemiş olduğuna dair imalarda bulunurlardı. Biz de utana sıkıla binbir türlü açıklamada bulunur, onları sakinleştirmeye çalışırdık. Şimdi burada bu süreci yaşadıktan sonra “ahh diyorum şimdi olacaktı ki alınlarını karışlardım, ne utanmaya sıkılmaya ne de fazlaca bir açıklamada bulunmaya gerek yokmuş aslında, önce kendi sistemlerini düzeltsinler. Gerçekten anlık bir kızgınlık ya da bir tek kendi başvuru sürecime bakarak söylemiyorum bunları; aksine günlük hayattaki pek çok süreç de böyle, vergi dönemleri eşimin veya buradaki diğer arkadaşların yaptıkları uzun bildirimler, en ufak herhangi bir araba alımı, plaka seçimi vs resmi işte doldurmanız gereken sayfalarca evrak var. Türkiye ise bunun gibi pek çok konuda iddia ediyorum ki buradan çok daha ileri ve pratik.

Burada gerçekten sabırlı olmanız ve bolca zamanınızı resmi evrak işlerine ayırmanız gerekiyor. Herkes buna alışmış ve kabullenmiş durumda, kimsede bir rahatsızlık yok. Bense herşeyi sorgulamaya ve hızlı bir şekilde yapmaya, sonuç almaya alışmış bir insan olarak, her seferinde tüm yaşadığım bu süreçleri sorguluyorum ve kafa tutuyorum ve her seferinde etrafımdaki birisi, genellikle eşim, avukatım veya bir arkadaşım beni sakinleştiriyor. Mesela en son iki ay önce avukatıma “ne oluyor bu başvurumuzla ilgili bir ses çıkmadı, 6 ay daha çıkmazsa böyle koyun gibi bekleyecekmiyiz?” diye soruyorum ve “ben artık arayacağım bu adamları veya okkalı bir mektup göndereceğim” diyorum; o ise bana “aman Pınar hanım sakın yapmayın böyle şeyler, yüksek mahkeme kararları var, İdare’yi etkilemeye çalışıyorsunuz veya tehdit ediyorsunuz diye daha da geri atarlar başvurunuzu hatta hiç vermeyebilirler zaten bahane arıyorlar daha fazla kimse gelmesin diye Amerika’ya vs..” diyor. Ben bir kez daha ya sabır diyorum. Gene de düşünmeden edemiyorum, “ amma da korku enerjisiyle ve pasif bir şekilde hareket ediyorlar diyorum”. Biraz sakinleşmiş gibi yapıyorum, yazdığım mektuptaki yanlış anlaşılabilecek, kızgınlık içeren ifadeleri çıkartıyorum ve gene de göndermeye karar veriyorum mektubu. Yakında beni de sınır dışı ederlerse yapacak birşey yok, çok şükür gelebilecek bir ülkem var, çünkü ben herşeyiyle seviyorum o ülkeyi. Ah bir de buradaki bazı konulardaki medeniyeti, seviyeyi, anlayışı oraya getirebilsek, bir de yerleştirebilsek on numara olacak ülkem. Şimdilik sadece böyle iki taraftan da bakabilme ve deneyimleme imkanım olduğu için şanslı hissediyorum kendimi. Bir de elbette ilahi planda buraya gelmemle ilgil bir hayır vardır, onun için biraz daha sabır diyorum.

Pınar Aydemir Başaran

Emek ve İşgücü – Sabır

Buraya gelmeden önce de yurtdışında yaşayan veya bir dönem yaşamış pek çok arkadaşımdan duyuyordum bunu. Sıra deneyimlemeye gelmiş olmalı ki şimdi tam da içindeyim bu durumun. Türkiyemde genellikle, hele de doğru kişileri tanıyorsanız (doğrudan ya da dolaylı da olsa), istediğiniz herhangi bir işi yapmak veya yaptırmak bir parmak şıklatması hızıyla olabilir. Burada öyle bir şey yok. Örneğin evinizin herhangi bir işini yaptırmak, bahçe, mutfak yenilemek veya en basitinden saç ve makyaj yaptırmak. Hiçbirisini öyle hızlıca veya başkasına ciddi ücretler ödemeden yaptıramıyorsunuz. Ya da arabanıza benzin almak mesela, benzininizi kendiniz koyuyorsunuz, bir senedir hiçbir benzin istasyonunda çalışan herhangi bir insana rastlamadım. Sadece “yardım” düğmesine basarsanız birisi yardıma gelebiliyor.

İş yapma ve yaptırma konusundaki en büyük zorluk herşeyden önce iş gücünün çok pahalı olması. Bu da elbette “emek” ve “emeğin değeri”ni hatırlatıyor insana. Biz Türkiye’de çok kolay ve hesaplı yoldan elde edebiliyoruz işgücüyle yapılan pek çok şeyi. Evinize gelen yardımcılarınızı öpüp başınıza koyun lütfen. Burada ev temizliğine gelen kadınlar en fazla 4 saat kalıp (cam, kapı silmek, ütü, yemek yapmak filan asla yok) bu süre için 150-200 dolar gibi ücretler alıyorlar. Aynı şekilde evinize gelen ustaların, işçilerin de kıymetini iyi bilin. Bir bahçeninin peyzajı, yapılması vs. 30-40 bin dolar, aynı şekilde 15 metrekarelik bir mutfağın yenilenmesi de öyle. Başlıca bu sebepten olsa gerek, pekçok insan, avukat, doktor, mühendis ne olduğunuz farketmez, kendi işlerini kendisi yapıyor. Evinin parkesini döşemekten, bahçesindeki ağaçları ve çiçekleri ekmeye, taşları döşemeye kadar pek çok şeyi. Eşim 20 senedir burada yaşamaya alışmış birisi olarak bazı şeyleri kendisi yapmayı deniyor ve yapıyor lakin ben Türk kadını kafamla bahçe ve mutfak konusunda cadılık yapıp ne yapıp edip birilerini buldum ve onlar öyle yapıldı, şansa bırakmak istemedim.

Bunları yaşayınca insan tekrar fabrika ayarlarına dönüş yaparak düşünüyor. Bunları yapan insanların benden ne farkı var, neden ben de yapamayım aynı şeyleri. Pekçok şeyi öğrenebilir ve yapabiliriz aslında. Tabi ki bazen zaman ve tercih meselesi olabiliyor, ya da biz öyle diyerek avutuyoruz kendimizi. Rahmetli babacığım da mühendisti ama biz evimize tamirci girdiğini bilmeyiz mesela, bozulan herşeyi o yapardı, çünkü özel ilgi alanıydı onun. Tamir’in ötesinde kitaplık, portmanto gibi ev eşyalarımızı da o yapardı. İsviçre’de yaşayan abim de aynı şekilde Avrupada’da bu konudaki genel yaşam kültüründen payını almış kendi çöpünü hergün kendisi atan, damacana suyunu evine kendisi taşıyan birisi olarak bir keresinde bana bu konuyla ilgili yabancıların kullandığı bir deyiş olduğundan bahsetmişti. Özellikle evle ilgili ufak tefek işlere İngilizce’de “Chores” deniliyor ve yabancıların “chores makes a man honest” yani “ev işleriyle uğraşan insan dürüst olur” anlamına gelen bir inanışları varmış. Burada konuştuğum, gördüğüm, yaşadığım pek çok şeyden yola çıkarak bu sözde derin bir anlam olduğunu düşünüyorum. Çünkü ancak gerçekten ev işleriyle uğraştığımız zaman; çalışan herkesin hakkını daha fazla teslim etmek, bir işe emek harcamanın kıymetini bilmek, hiçbir işin küçümsenmemesi gerektiğini anlamak, herkesin ev işlerinin bir ucundan tutması halinde bunun o evdeki çocukların da gelişimine katkıda bulunduğunu ve bir ailenin bu yolla çok daha fazla bağlılık kurabileceğini anlamak konusunda daha fazla yol alacağımızı anladım. Bir düşünün bakalım siz günlük hayatınızda, sadece profesyonel hayatın içinde çalışmanın dışında hangi işlerinizi kendiniz yapıyorsunuz, hangi işleri yaparken çocuklarınızı ortak ediyorsunuz ya da hangi işleri bu kadının görevi-bu erkeğin görevi diyerek ayırt etmeksizin eşinizle paylaşıyorsunuz?

Pınar Aydemir Başaran